Partillamos con Tareixa Ledo Regal, muller galega da estirpe das libres, mestra de saúde e sororidade. Tareixa, que colabora de vello con Irimia e foi parte da súa mesa de redacción, achéganos a unha espiritualidade que integra o corpo, que escoita o corpo e rompe cunha disociación tan secular como problemática.
Falabamos o outro día sobre da relación entre corpo e espiritualidade, lembras?
Ah, iso é unha intuición de vello que volveu a partir de acompañar profesionalmente a persoas desde a Terapia do Reencontro.
A Terapia do Reencontro?
Si, unha metodoloxía humanista que traballa para a integración da dimensión corporal, emocional, mental, sexual, social e espiritual das persoas, buscando un reencontro da persoa consigo mesma e coa súa historia á procura duns vínculos de bo trato.
Os procesos de crecemento persoal/espiritual de mulleres e homes son diferentes
E entón, que pasa con iso do corpo e da espiritualidade? Nos discursos tradicionais van por separado
A facilitación de procesos persoais e de grupos permíteme achegarme a moitas historias de vida, entrar en contacto con vivencias corporais diversas, entrar na intimidade de moitas persoas. A miña sorpresa foi empezar a notar que na medida en que as persoas ían tomando contacto en positivo co seu corpo -e coa súa sexualidade, porque o noso corpo é un corpo sexuado-, nesa mesma medida íanse abrindo á dimensión espiritual.
Coido que xa falaras disto hai anos nun relatorio, non é?
No 2014 presentara unha Comunicación no XII Congreso Español de Sexoloxía, en Córdoba: “Corpos, sexualidades, erotismo e espiritualidade”. Nese relatorio expuxera algo do que ía observando… Notaba que había mulleres moi afastadas dos seus corpos, moitas non tiñan palabras para falar del ou falaban dun corpo descoñecido ou pouco querido, moi dorido. Algunhas relataban experiencias de malos tratos ou violacións. A súa experiencia sexual era desagradable e a espiritual, opaca, e non había conexión entre unha e a outra. A maioría dos homes que acompañara ata daquela tamén vivían cun contacto corporal escaso e apenas falaban do seu corpo agás cando o relacionaban co exercicio físico. Vivían unha sexualidade case exclusivamente xenital debido a un imperativo de xénero que algúns comezaban a cuestionar. E non vivían con consciencia a súa dimensión espiritual, así que a súa experiencia corporal e espiritual estaba disociada. Para unhas e para outros, o proceso consistiu en comezar a tomar contacto lentamente e en positivo co propio corpo.
Chama a atención ese pouco contacto co propio corpo
Si, e tamén comprobei que outras mulleres chegaban cunha certa conciencia corporal, aínda que ás veces desde experiencias de dor. Falaban das súas doenzas, dun corpo pesado e canso, ríxido, bloqueado… O seu proceso consistiu en facer un camiño de integración corporal a partir dun contacto consciente co seu corpo. Podían recoñecer as súas vivencias sexuais de globalidade e ían perdendo medos nas xenitais. Apenas mencionaban ningunha experiencia espiritual.
E os homes neste caso?
É que poucos homes expresan desde aquí. Eles non viven os cambios corporais que traen a menstruación, os embarazos, o parto, aleitar… e, polo tanto, están máis alleos ao seu corpo, menos conectados coas súas emocións -que se experimentan no corpo-. A masculinidade patriarcal limítaos.
Son moitos os mandatos que colocaron baixo sospeita os nosos corpos, o noso pracer.
Observaches diferenzas entre homes e mulleres, entón?
Notei diferenzas claras. Os procesos de crecemento persoal -e engadiría, polo tanto tamén de crecemento espiritual- de mulleres e homes son procesos diferenciados. Sabía que as sociedades patriarcais socializan a mulleres e homes de xeito diferente, asignando roles a cada xénero e xerando experiencias corporais e emocionais diferentes -está moi ben descrito no libro Psicoerotismo femenino y masculino de Fina Sanz-, e puiden ir observándoo no meu día a día. Caer na conta disto levaríanos a cambiar radicalmente o enfoque do que facemos.
Si, un cambio de raíz! E como sería unha experiencia na que o corpo non estivera silenciado?
Observei tamén que algunhas mulleres tiñan feito un camiño de integración corporal: falaban dun corpo espido en movemento, dun corpo como “a miña casa”, do privilexio de ter un corpo sexuado, dun corpo libre e conectado… Estas mulleres comezaban a poñer palabra á súa inicial experiencia de espiritualidade e relacionábana coa súa experiencia corporal e erótica, máis aló de ter parella ou non. É o caso de Laia (un nome ficticio), que participara en varios obradoiros e decide iniciar sesións individuais. Nelas realiza un proceso áxil, de moita apertura: empeza a falar de que se sente completa, de que sente o seu corpo enteiro e conectado, de que está introducindo o bo trato na súa vida cotiá. Fala da súa confianza na vida, de que se sente acompañada de si propia, namorada de si. Nun momento dado comeza a falar dunha apertura do corazón, dunha “experiencia plena”, de ser parte do Todo… Empeza a ter experiencias fondas de Amor total e as súas palabras pertencen xa a outro rexistro: empeza a ser consciente do seu percorrido espiritual e tamén a preguntarse como vivir a súa espiritualidade no seu a diario, como integrala no seu traballo profesional no ámbito social…
Pensas que é un camiño posible para calquera de nós?
Por suposto! Acompaño a todo tipo de persoas, a maioría alleas inicialmente a calquera interese espiritual e mesmo ás veces moi críticas cun catolicismo que senten próximo a posturas conservadoras. E noto que nun momento dado do proceso persoal empezan a poñer palabra e consciencia á súa experiencia desde a dimensión espiritual, e ademais a nomeala relacionándoa coa súa experiencia corporal e erótica, sen disociación, integrando ambas.
Levaríanos a reformular moitas das nosas comprensións, non si?
A tradición cristiá tendeu a ocultar o corpo, a negalo como se tivésemos que renunciar a el para vivir unha espiritualidade plena, e máis se o corpo é un corpo de muller. Cultivar a espiritualidade significaba disciplinar e reprimir o corpo. E esta é unha carga que aínda soportamos. Son moitas as prohibicións e os mandatos que internalizamos nas nosas familias, na escola, na igrexa, e que colocaron baixo sospeita os nosos corpos, o noso pracer.
Para contigo. Escoita o teu corpo. O teu corpo é sagrado
Non che parece que xa se fixo esta revisión?
Coido que estamos a comezar… Precisamos recuperar os nosos corpos desde o autocoñecemento e os coidados, con responsabilidade persoal, con bondade e amor para el. É abrirnos a unha nova comprensión que desarticule esa falsa dicotomía entre corpo e espírito propia do patriarcado, e que tanto dano nos está a facer. Os abusos sexuais na igrexa non son máis que a punta deste iceberg. E a dificultade da xerarquía católica para abrir o presbiterado aos corpos das mulleres tamén. Unha espiritualidade lonxe do corpo vólvese alienante e estas son algunhas das repercusións. Precisamos incorporar sen medo o desexo, a sensualidade e o erotismo como experiencias do sagrado.
En realidade isto que dis non é novo, non?
É algo realmente moi antigo! Moi das culturas matriarcais anteriores ao patriarcado e moi da vivencia mística en todas as tradicións espirituais. Na cristiá, a relación entre sexualidade e espiritualidade foi silenciada a pesar de libros como O cantar dos cantares e de místicas da talla de Teresa de Ávila. Xa antes dela, Hildegarda de Bingen usaba unha linguaxe amorosa e as beguinas desenvolveran unha mística de “fruición”, do desfrute. Algunhas teorizacións apuntan hoxe en día á “sexualidade sagrada”… Todo moi novo e a un tempo moi antigo…
Un consello, unha frase para que siga resoando todo isto?
Para contigo. Escoita o teu corpo. O teu corpo é sagrado e ti es sagrada. Ama o teu corpo. Ámate a ti mesma e poderás amar todo canto vive.
