Diríase a primeira vista que a relixión está en devalo imparable. Pero seica non está tan claro. Tanto se ampliamos o foco no mapa global (cunha forte presenza de conflitos con “marca relixiosa”, desde o talibán ao evanxelismo neocón en toda América) como se afinamos a análise da realidade nas sociedades occidentais –as que se supón que entran en fase pos-relixiosa– descóbrese que ao redor da relixión, do seu devalo, do seu retorno, hai moitos posibles debates, moitas incertezas, ambigüidades e sutilezas. Forzando a frase –e quizais a realidade mesma– pasaría un pouco como coa enerxía: a relixión non se destrúe, senón que se transforma.

Coma a enerxía, a relixión non se destrúe, senón que se transforma.

O que si é un feito indubidable é que a vinculación da xente coa relixión institucionalizada, encarnada nas igrexas tradicionais, como a católica, está en retroceso. Símbolos e ritos, calendarios e dogmas, imaxinarios e moralidades, todo ese paquete relixioso que noutrora marcou a vida dos nosos pais e nais é in-significante, ou totalmente irrelevante para unha crecente porción da xente máis nova. Hai un cambio cultural de carácter epocal. Un cambio que pillou a nosa Igrexa tratando de resituarse despois do gran pecado histórico da súa complicidade co franquismo e totalmente en shock pola descuberta e denuncia pública dos abusos sexuais a menores. A un problema de irrelevancia súmaselle así outro, tan grave ou máis, de credibilidade.

Pero, dalgunha maneira, somos seres relixiosos, porque ben se chame así ou doutra maneira, hai funcións do feito relixioso que forman parte da maneira de sermos humanidade. Humanidade, humus, terra. O relixioso remite á terra na que botamos raíz, medramos e damos froito. Esa terra son os “relatos fundantes”, os mitos compartidos, as utopías soñadas. Esa terra é o espazo do sagrado e do misterio, a fonte do valor e o criterio moral. E nesa terra do sagrado compartido entrelázanse as nosas raíces coas doutras persoas ás que nos religamos nunha solidaria simbiose. Todo iso acaba volvendo nas sociedades avanzadas (como non rastrexalo, por exemplo, en determinadas maneiras de vivir o fútbol, nas tribos urbanas, nas novas espiritualidades ou mesmo nas redes sociais?). A cuestión non é tanto logo a non relixión como as novas formas de relixiosidade: De que relatos beben; onde sitúan o sagrado; que rituais comparten e que tipo de vida e xerarquía de valores fomentan ese rituais.

Que a Romaxe viva mentres dea Vida.

A Romaxe galega de crentes naceu tomando moi en serio a relixión, desde unha tradición cristiá, iso si, procurando fontes non contaminadas de intereses cativos nin do infame nacional-catolicismo acabado de morrer. A Romaxe nutriuse de fontes concretas, como a da teoloxía conciliar, a renovación litúrxica e as teoloxías da liberación e da aculturación, a través da creatividade inspiradora de Chao Rego e do grupo Boa Nova de Ferrolterra. E tamén de exemplos de vida e pensamento ben concretos e ben diversos, como, por exemplo, Bernardo García Cendán, Paco de Aguiño ou Andrés Torres Queiruga; outros de máis lonxe, como María López Vigil ou Pere Casaldáliga, por citar algún; e outras de ben cerca, como as monxas da montaña ou as de Galegos; ou como Rosalía, Bóveda ou Castelao, sempre na memoria… Pero, paradoxos da historia, a Romaxe ten a gala no seu currículo as numerosas condenas e recriminacións -con moi contadas excepcións- dos voceiros e representantes xerárquicos da Igrexa Católica en Galicia. A Romaxe foi “privada” de celebrar a eucaristía. Cregos que concelebraron foron suspendidos. Arcebispos manobraron para evitalas ou domesticalas. A Romaxe foi acosada nas redes por fundamentalistas e nostálxicos que atoparon eco xerárquico nos tempos dos papas anteriores. Seica o problema da Igrexa en Galicia -que non galega- era a Romaxe. Tremenda puntería.

Pero a condena dos capitáns do Titanic institucional non desviaron a Romaxe da fidelidade á súa vocación inicial, do seu intento de alimentar e ofertar unha boa relixión (sa, sandadora, liberadora) en e para a Galicia do seu tempo. Por iso a Romaxe seguiu relendo “en aberto” o relato fundante das parábolas revolucionarias do Evanxeo: preparar a gran mesa para unha irmandade compartida; baixar do cabalo para asistir ao malferido; amar e perdoar gratis como o pai bo, e sementar, sementar, loguiño de clarear, sementar fraternidade e sororidade. E nesa perspectiva aberta e dialogante, religámonos co misterio da Esperanza contra toda desesperanza e con todas as pequenas e non tan pequenas iniciativas que fan decote unha Galicia e un mundo diverso, vivo, xusto e igualitario. Porque compartimos terra.

Que a Romaxe viva mentres dea Vida.