Co horizonte das eleccións ao parlamento europeo e o que se anticipa como resultado, cómpre preguntarse cal é o rumbo deste enorme paquebote chamado Unión Europea. O seu inicio, o Tratado de Roma de 1957, foi certamente un acordo de libre comercio. Non obstante, polo momento histórico, na década seguinte á finalización da segunda guerra mundial e por ser asinado por vencedores e vencidos (ocupantes e ocupados), a súa vocación era a de pasar páxina aos tráxicos erros do pasado e crear algo novo e mellor.

dicir “basta!” en Gaza ten a mesma base humanista que dicilo cando os xudeus eran masacrados

Sábese que os fundadores aspiraban a unha unión máis real e estreita entre os pobos, a partir do coñecemento e o vínculo que o comercio crea entre as partes. Por iso os seus seis signatarios falan de reducir as diferenzas económicas e sociais entre as rexións europeas, de defender e respectar a Carta das Nacións Unidas e de progreso económico xunto con progreso social (dez anos antes de que a Populorium Progresio de Pablo VI oficializase entre o mundo católico a diferenza entre o crecemento económico e o progreso integral dos pobos).

Aquel xermolo da actual Unión Europea quería crear un futuro libre do nazismo e o fascismo: superar a autocracia, a desigualdade e o supremacismo racial. Non máis políticas de odio en todas as súas manifestacións, e do antisemitismo en particular. E nas ampliacións e reformulacións dos tratados avanzouse nesa dirección, cando menos formalmente. Unha recente e lograda síntese era aquel triplo carácter do crecemento europeo que se quería promover na coñecida como Estratexia 2020: un crecemento inclusivo, sustentable, intelixente.

Por iso, até agora, na Unión Europea se lle puxo un cordón sanitario ás forzas nostálxicas dos fascismos, aos discursos do odio e da deshumanización.

Pero as cousas poden cambiar. De feito están cambiando. E non é un cambio calquera. Curiosamente, facendo pé no antisemitismo, por exemplo, as dereitas europeas dan cun punto de encontro con certos gobernos para reprimir as protestas de estudantes e da cidadanía en xeral contra o masacre cometido contra o pobo palestino. Pero dicir “basta!” en Gaza ten a mesma base humanista que dicilo cando os xudeus eran masacrados. Opoñerse ao que semella un xenocidio en directo non é ser antisemita: é opoñerse a unha operación militar criminal conducida por un líder sionista cercado polas acusacións de corrupción e sostido pola ultradereita. Mobilizarse contra ese abuso é tamén unha loita pola liberdade, polos dereitos humanos, pola igualdade dos pobos. É unha loita en liña cos mellores valores fundacionais europeos.

Europa é un Titanic, grande si, pero con serias debilidades. Que Europa queremos, e con que rumbo? Esa é a cuestión e hai moito iceberg á deriva.

Fotografía: Smithsonian Magazine // https://www.smithsonianmag.com/history/photos-of-the-titanic-tragedy-from-101-years-ago-19446446/