Bieito XVI dixo que se sentía como un pastor rodeado de lobos. Renunciou o 28 de febreiro de 2013, despois de levantar a alfombra dos abusos sexuais. Non foron un, nin dous, senón milleiros, ao longo de varias décadas e en todas as partes do mundo. Co seu mordomo no cárcere por filtrar documentos privados, o pastor alemán non se sentiu con forzas abondas para seguir gobernando unha Igrexa gravemente afectada pola corrupción e os escándalos financeiros. Un pequeno misto é quen de provocar un gran incendio. A reputación da Igrexa naquela altura ardía e consumíase.
Papa Francisco
Nas congregacións xerais previas ao conclave, os cardeais reunidos en Roma buscaron un novo pastor que tamén fose bombeiro. Achárono nun bispo xesuíta, arxentino, lector de Borges e amante da creación e dos animais. Un bispo próximo aos pobres que escolleu chamarse Francisco como recordo e actualización do santo pobre entre os pobres.

As palabras que convenceron os cardeais foron sinxelas, pero profundas: a razón de ser da Igrexa consiste en saír de si cara ás periferias do mundo para levar a mensaxe de Xesucristo a quen máis o necesita. A Igrexa engordou, preocupouse moito de si mesma, “mundanizouse”. Debe erguerse, poñerse en camiño e enfraquecerse. Debe evanxelizar, desgastarse e correr riscos.

O futuro da Igrexa está hoxe, máis ca nunca, sobre a mesa

Tamén hoxe o mundo arde. Por iso Francisco quere que a Igrexa alce a voz polos inmigrantes afogados nos mares. Polos perseguidos nas guerras e os marxinados nas cidades. Polos esquecidos nos cárceres. Polas secuestradas pola trata. Polos nenos vendidos e escravizados. Por iso debe abrir as portas aos homosexuais, ás mulleres, ás persoas divorciadas que volveron casar. A Igrexa debe ser máis un hospital de campaña ca unha clínica de potentados, unha axuda samaritana máis ca unha aduana relixiosa. Ten que denunciar as agresións contra o equilibrio ambiental da casa común, porque detrás da crise climática hai unha crise antropolóxica.

A fe cristiá non é só un credo teórico, senón que ten consecuencias ecolóxicas, políticas e económicas. Porque hai unha economía que mata. Unha cultura do descarte que usa os seres humanos como kleenex. Por iso Francisco insiste en que necesitamos unha cultura do encontro, da fraternidade e da xustiza. Os políticos non deben alzar muros, senón construír pontes, porque non hai nada menos cristián que, alzando a Biblia, utilizar o nome de Deus mentres se pisan os dereitos humanos dos que menos teñen e máis axuda necesitan. Non se pode criminalizar e expulsar todos os inmigrantes. Hai que acollelos, protexelos, promovelos e integralos. Son irmáns, non inimigos.

Papa Francisco
Vendo os que hoxe ocupan o poder, non é raro que Francisco non guste a todo o mundo. Hai líderes moi poderosos que o odian e conspiran contra el. Un punto ao seu favor. Tamén é menosprezado e calumniado por irmáns na fe. Non é de estrañar. Non esperaban que quen escolleron só para apagar un incendio se puxese á fronte dun proxecto sinodal e mancomunado de reconstrución, actualización e reforma da Igrexa.

Francisco converteuse na única voz mundial

Guste ou non, Francisco, cos seus acertos e os seus fallos, converteuse na única voz mundial que, fronte a Trump, Putin ou Xi Jinping, propón unha orde global distinta ao imperativo belicista que nos obriga a armarnos até os dentes. E non porque non sexa realista —pois foi el quen dixo que xa estamos a vivir a 3ª Guerra Mundial, só que en anacos—, senón porque ten esperanza, porque é un home de fe. Francisco ten fe no futuro da humanidade, porque cre no Deus de Xesús de Nazaret, porque cre na mensaxe do seu Reino e por iso aposta pola paz, a xustiza e o diálogo.

Nunca foi doado loitar contra o lume. Os incendios non só matan queimando, senón sobre todo intoxicando. É así como os pirómanos de hoxe queren asfixiar o pontificado de Francisco. Con mentiras, con bulos, con rumores interesados que todo o confunden, nas redes e nos medios, cara a dentro e cara a fóra. Chamáronlle populista, comunista, peronista e ata herexe. E non só políticos inimigos, senón tamén bispos e cardeais.

Papa Francisco

© Foto – Pablo Carro.

Na perspectiva que dá a bimilenaria historia da Igrexa, pódese dicir que, a pesar de todo, o bombeiro e arquitecto arxentino non fixo máis ca empezar. Comezou un proceso de extinción de lapas xunto con outro de reforma da Igrexa que, no ronsel do Concilio Vaticano II, aínda está nos seus primeiros pasos.

Enténdese que a moitos mozos e a moitas mulleres —tamén ás católicas— lles pareza insuficiente. É pouco o que ata agora cambiou para elas. Aínda queda moito por facer. A reforma está en cueiros.

Veremos se o próximo conclave —que oxalá aínda tarde moito en reunirse— decide continuar a obra ou di que xa está ben, que onde imos parar. Porque todo pode pasar. Porque hai moita nostalxia de tempos pasados de ordeno e mando. Porque hai bispos e cardeais que ou non se acordan ou non se queren acordar da corrupción, os escándalos e os lumes que nos trouxeron ata aquí. Pero hai outros que si. Hai outros que teñen mellor memoria, porque o incendio é recente e aínda fumea.

Sexa como for, o futuro da Igrexa, cun Papa que nestes días non respira ben, está hoxe, máis ca nunca, sobre a mesa. O alento do Espírito Santo dirá.