Moncho Valcarce.

Moncho, o noso amigo

Coñecino aló polo 1973, acabado de chegar á parroquia de Sésamo (Culleredo). Tiña sona polas súas misas dos domingos e moita xente da Coruña -scouts, estudantes, obreiros…- iamos escoitar as súas homilías, a maioría das veces revolucionarias, sempre cun claro contido social. Fumador de Celtas empedernido, escribía 3 ou 4 frases (naqueles paquetes do viquingo) a xeito de guión e de aí saía a homilía. Nunca demos entendido como daquel pequeno paquete podían saír tan fondas homilías.

Era un acontecemento acudir por alí pola efervescencia da mocidade que convocaba, polo carisma que atraía a boa parte dos “progres” da época. A xente das aldeas tamén se sentía atraída por aquel crego rompedor e sinxelo, solidario e atípico, que rompía os esquemas dos clásicos cregos rurais. Non foi fácil, sobre todo cos veciños da aldea, ser aceptado. Pero co tempo non só era un veciño máis, senón que pobre daquel que se atrevese a dicir algo na súa contra.

Así comezou a miña amizade con el, a través de miña irmá Esther e meu cuñado Conde, que xa eran amigos de antes. E mantemos a amizade durante toda a vida.

En moitas ocasións acudía a el xente do campo con problemas (el pertencía aos CALL, Comités de Axuda á Loita Labrega) e sempre se prestaba para estar cabo do pobo, custase o que custase. Así acudiron das Encrobas, de Baldaio etc.

Era un facho que alumaba á xente para reclamar os seus dereitos e facía que perdesen o medo a reivindicar aquilo que era de xustiza. Dáballes forza e valentía para seguiren adiante.

Como non tiña coche nin carné, “usaba” os amigos nunha especie de abuso consentido para moverse, pois aquelas loitas requirían moita viaxe. Aí destacaba Eduardo de Sésamo, quen se fixo compañeiro inseparábel, no persoal e no político, pois compartiron actas de concelleiro en Culleredo.

Lembro con moito cariño aqueles xantares dos sábados na dos meus pais, con gratísimos faladoiros. Era un gran conversador e cando estaba eufórico, non paraba de falar. Poñíalle alcumes á xente, sen reparo ningún (“pachangas”, “intelectual”, “electricista”, “traxedias”…) e introducía eses alcumes da maneira máis natural.

Encantábanlle os cativos e os vellos e na parroquia tiña “fans” nonaxenarias. Isto tiña o seu mérito, pois a chegada de Moncho á parroquia fora un shock polo cambio nos rituais das misas. Na súa vida eclesiástica pasou por moitas: reprimendas, castigos, “expulsión a Salamanca”…, pero nunca deixou de ter un profundo sentimento de pertenza ao pobo.

Non aturaba os caciques nin de lonxe, nin os políticos nin os eclesiásticos. Con estes últimos tivo moitas: coa xerarquía, e tamén con compañeiros de profesión, que vían perigar os seus intereses económicos (vodas, bautizos, funerais…), pois Moncho non cobraba.

Gozaba da música clásica, sobre todo pola noite, pois era un gran noctámbulo, escoitaba programas de música, á parte de radio París, radio Pirenaica…

Eu sempre o vin como unha persoa próxima, sinxela, que aglutinaba sensibilidades, anárquico e pouco protocolario, “rebelde” nas formas, revolucionario no fondo. De nova causábame grande admiración.

Gran devoto de San Cosme, organizaba as romarías o 26 de setembro; editaba “O Outeiro de San Cosme”, que recollía inquedanzas e problemas da parroquia e lugares lindeiros. Sempre nos invitaba a xantar aos amigos, era festeiro. De feito, regalounos aos máis achegados, antes de falecer, un sancosmiño de Sargadelos.

Xa nas Pontes, vivindo en comunidade, viámolo menos veces, non viña tanto pola Coruña, aínda que cando se achegaba á casa das irmás e da nai, pasaba sempre pola nosa, a ver a Muñiz, e falaban de política.

Cando enfermou de cancro, aceptouno de forma tranquila e natural, sen rebelarse, todo o contrario. Levou a enfermidade escribindo moitísimo, como se se lle fose a vida niso. Lembro chegar á casa da nai a botarlles unha man ás irmás, e se estaba escribindo, agoniábase e botábanos fóra, con présa por anotar aquilo que estivera pensando. Só lle importaba iso, escribir e escribir, antes de que se lle acabase o tempo.

Cando morreu, chorei moito. Era un deses amigos que deixan unha gran pegada, alguén singular, único e que me marcou profundamente.