Pingas de orballo.

Maruxa da Berxa

Chámase Maruxa a todos os efectos e ten xa uns cantos anos, que máis dá. Unha vida chea de amarguras e ledicias, aínda que ela detivo os calendarios entre as páxinas sen cor tras daquel sol que un día pousou luces e trouxo tamén sombras duradeiras. Anda activa todos os días, percorrendo os faladoiros dos xantares na Berxa, a carón do Río Samo, un lugar perdido do Concello de Mesía, que ten unha piscifactoría e onde se poden comer troitas criadas alí mesmo. No medio daquela paisaxe verde aparece Maruxa, a nosa, polo medio das mesas. Pequena e cunha vida veloz pero intensa, chea de tantos recordos. Mirándolle o rostro, podemos ver as tantas historias que conta e que debeu pasar na súa vida. Vese perfectamente o mapa do rostro e os sucos do tempo, da represión, da fame e das memorias, aquelas que pousan sombras da guerra e da posguerra, os anos traballados en condicións ínfimas, a represión acaecida na casa (o seu pai, O Berxo, Antonio Gómez Carneiro, foi enlace da guerrilla perseguido, condenado por rebelión –a rebelión de crear escolas ou emprender un incipiente progreso social- e foi acusado e cumpriu condena, recendos de vinganzas, medos, dor, e tantos silencios!).

É baixiña e miúda coma un chícharo, anda sempre con mandil de cadros, detrás duns lentes gordos que lle fan os ollos pequeniños e agudos. Ten a verba ousada e moi lixeira, moi salgada e non ten reparo en dicir o que pensa. Entre amigos fala ben aínda que se adobíe de palabras tallantes e directas. Mesmo bota algún xuro, tamén canta e cantando conta cousas marabillosas de outrora que para nós son historias prendidas no tempo que non coñecemos e que, por veces, amargan un pouco e que por outras, tamén, métennos na nostalxia en pé firme de imaxinar. Cando fala do seu pai ou da familia, véñenlle as bágoas aos ollos. Ve, no faiado da súa ollada, perfectamente, cando ao seu pai despois de tres días sen comer, entre o 20 e o 23 de abril do 47, lle arrincaron as unllas dos pés para que “cantara” acusando a alguén, despois de romperlle 7 costelas e de deixarlle o corpo mazado. E aínda preguntaban por ver se traizoaba aos compañeiros da guerrilla. O vello Berxo gardou as unllas entre as pedras da casa e despois de morrer, atopounas Maruxa envoltas nunha nota feita a man na que explicaba que aquelas acusacións e sospeitas que del fixeran, foran falsas. Proba naquelas unllas que gardara para si, nos seus silencios, na súa dor. Aínda están no Museo do Obradoiro da Historia de Ordes.

Maruxa aceptou a súa historia e, a pesar dela, sempre está feliz, aínda que alá no fondo do máis fondo, soña reparación. Nunca perde a ledicia e é así como nos transmite o contento a todos. Carece de descendencia e vive preto da súa irmá Benigna. Remonta xeracións que conseguiron manterse vivas e alimentar un porvir cheo de esperanza. No seu camiñar xeracional prodúcenos certa vertixe rematar nestes precipicios da existencia, cando habita os mesmos eidos matriciais, coa remisión dunha pobreza aseada e chea de praceres humildes, de traballos severos, de desexos moderados, de firmes conviccións na dignidade. Quen non sabe destas condicións de vida no noso impaís? É a constante que teimosamente se repite. Acepta o seu destino serenamente, coa ledicia que reparte a cantos alí chegan. Cóntanos contos de risa, pícaros e verdes. Cántanos cancións que falan de atrás, do de sempre que se repite coma un eco nas paredes do pasado. Versos perdidos e emocionantes que sementan futuro e alegría. Maruxa é un agasallo de muller, loitadora en efectivo, que ama e odia, que pelexa polos soños cotiáns das nosas rutinas, das nosas ruínas. Maruxa ergue aceptando con sosego os amenceres, sen queixarse. Ampara un territorio infinito de beleza íntima mentres asume a realidade espida das minúsculas cousas do vivir. É valente e capaz, posuidora da arma máis letal para os traidores: o sorriso que preconiza, ao final, a vitoria da razón que nos asiste. A súa anónima existencia reconfórtanos no abismo deste tempo tan ingrato.