Preguntoume unha amiga se era verdade que Francisco de Asís non quería que os frades tivesen libros e leran. Algo hai de certo. Ata hai pouco, o mundo clerical facía burla dos franciscanos por non ter grandes teólogos e filósofos, esquecendo a S. Buenaventura, Duns Escoto, Guillermo de Ockham, entre outros… e unha figura como o cardeal Cisneros en España. Quizais non houbo tantos doutos como noutras ordes relixiosas, pero teñen unha chea de santos. O noso santo Antón era un home estudado e Francisco pediulle que ensinase teoloxía aos frades.

Clara de Asís foi a primeira muller en escribir unha regra para a vida relixiosa e reclamou con valentía ante papas e bispos manterse na radicalidade evanxélica, tanto que Gregorio IX concedeulle o privilexio da pobreza, evitando así ter posesións e bens, como tiñan outras monxas. O papa insistía en que non podían ser tan pobres, pero Clara contestoulle:

—Santo Pai, de ningunha forma quero endexamais ser dispensada do seguimento de Cristo.

O papa calou.

Moitos dos primeiros franciscanos apenas sabían ler e escribir. Un día, un frade pediulle a Francisco se podía ter un breviario. Francisco contestoulle:

—Cando teñas un breviario, sentarás nunha poltrona coma un prelado e dirás ao teu irmán: achégame o breviario!

Francisco non tiña nada contra os libros nin contra a cultura, pero tiña algo claro: os pobres non tiñan libros nin sabían ler.

Conta unha fermosa vida novelada de Hildegarda de Bingen, que foi monxa bieita e morreu pouco antes de nacer Francisco, que a primeira palabra que pronunciou sendo nena non foi mamá nin papá; dixo: luz!

Non sei se apagaron as luces en Vigo. Estas outras non apagan nunca: son epifanía.