Aló polo 2003, escribín desde o sur de África onde vivía e traballaba, unha daquelas “Cartas desde o poleiro” na que falaba das margaridas híbridas africanas. Unha flor alegre, cunha grande variedade de cores, que abre no día, buscando o sol, e cerra é tardiña, para folgar de tanto vestir paisaxes e xardíns. Aquela flor só tiña un problema, dicía: hai unha cor que predomina, unha variedade dura, poderosa: o amarelo intenso. Se as deixas, en catro tempadas todo sería amarelo. “Perdes variedade e fermosura. Por iso tes que facer unha “intervención” decidida e cando a planta se acaba, seleccionar só a semente das outras cores. O mostaza é incriblemente vistoso e elegante. O crema, que non branco, con veludo nos pétalos, ilumina os recunchos. O amarelo amáñase ben sen axuda exterior”.

E por similitude acabamos falando de linguas daquela parte do mundo. “Por aquí quedan nenos e nenas damaras e namas, que falan a súa lingua nai, unha lingua moi peculiar, na que se usan clics da lingua co padal. Pero os únicos nenos e nenas damaras que falan o damara-nama son aqueles a quen os pais llelo falan na casa. Porque a súa lingua é de color mostaza, non amarelo dominante. Así que no xardín lingüístico desas casas hai variedade: a cor da identidade e da tradición, a cor do veciño de en fronte que posiblemente fala afrikaans e a cor do mundo exterior que é inglés. Outras familias son mono-cores. Adoptaron o amarelo dominante e non lles preocupa a diversidade.

Ás veces hai que falar do de lonxe para entender o que temos diante do nariz. O que temos entre mans, o que é responsabilidade nosa e exclusivamente nosa. Por que falarlle galego aos nosos fillos e fillas?

Daquela daba unha resposta que, co decorrer do tempo, paréceme máis actual ca nunca á vista dos datos sociolingüísticos de Galicia: porque é a única estratexia realista para que despois sexan multi-lingües. O camiño inverso non existe. O castelán entra por todas partes; o inglés cada vez máis. Son idiomas amarelos, non precisan intervención do xardineiro. Sempre estarán aí.

Se o galego consegue facerse normal, será tamén polo compromiso social e íntimo dos galegos e galegas cando son pais e nais. A un ro-ro durme meu neno. A un amoroso cambio de estratexia xardineira.

Coidade ben o voso recunchiño de planeta, para que de colores se vistan as flores pola primavera.